Dyrektywa MiFID II

Markets in Financial Instruments Directive - MiFID II

Dyrektywa MIFID II, która obowiązuje od 3 stycznia 2018, ma zwiększyć ochronę inwestorów na rynkach kapitałowych. Jej głównym celem jest doprowadzenie do większej przejrzystości rynku i chronienie klientów przed nadużyciami. Nakłada ona na instytucje finansowe dodatkowe obowiązki informacyjne, między innymi związane z ryzykiem, jakim obarczone są konkretne produkty i większą przejrzystość cenową. Na czym polegają faktyczne w świetle MIFID II zmiany i jak chronią inwestorów?

Tworzenie scenariusza produktu

Przed wprowadzeniem produktu na rynek dyrektywa MIFID II wymusza na firmach inwestycyjnych przeprowadzenie jego szczegółowej analizy. Musi ona uwzględniać sytuacje, w których dochodzi do pogorszenia się warunków rynkowych, produkt traci na wartości, produkująca go firma napotyka trudności, oraz wiele innych. Dyrektywa MIFID II jasno określa też konieczność stworzenia grupy docelowej, dla której kierowany jest produkt. Musi zostać zdefiniowany typ klienta, dla którego będzie on przeznaczony, a także tak zwany „negatywny rynek docelowy”, czyli dla kogo produkt nie jest odpowiedni. Dyrektywa MIFID II wymaga też określenia potencjalnych zagrożeń związanych z rozwojem produktu i stworzenia scenariusza działań przez firmę inwestycyjną lub bank. MIFID II wymaga też, aby produkt był nakierowany na zysk klienta.

Odpowiedniość i adekwatność produktu

Nowe przepisy MiFID II wymagają sprawdzania przez banki stopnia zrozumienia proponowanego produktu przez klienta, a także jego wiedzy ogólnej na temat usług inwestycyjnych i produktów finansowych. Zgodnie z MIFID II zmiany te są dość znaczące i banki mają teraz obowiązek przeprowadzenia testu adekwatności, który sprawdza, czy dana usługa lub instrument finansowy są odpowiednie dla inwestora. Klient musi wykazać się między innymi zrozumieniem ryzyka związanego z daną transakcją, a bank ocenić, czy produkt lub usługa maklerska jest dla niego najlepsza w oparciu o jego cele inwestycyjne oraz aktualną sytuację finansową. Dyrektywa MIFID II ma tutaj na celu doprowadzenie do ostrożniejszego dopasowywania produktów do klientów przez firmy i banki.

Po zawarciu umowy bank musi przedstawić klientowi raport odpowiedniości. Powinien on zawierać podsumowanie rekomendowanych produktów oraz szczegółowe wyjaśnienie, dlaczego dana usługa lub produkt będą akurat dla niego najlepsze. Zgodnie z MIFID II dostarczenie takiego raportu jest konieczne przed dokonaniem transakcji lub tuż po niej, jeżeli została ona zawarta zdalnie. W przypadku zmian w portfolio klienta, bank lub firma inwestycyjna musi za każdym razem sporządzić pisemny raport, który zawiera porównanie zamienianych produktów i oceny korzyści z tego wynikających. 

Raportowanie do klienta w świetle MIFID II

MIFID II zmiany wprowadza też w mechanizmach raportowania korzyści przez banki i inne instytucje finansowe, jakie otrzymują one w związku ze sprzedażą danego produktu. Musi to być zrobione w jasny oraz zrozumiały dla klienta sposób. Dodatkowo banki mają obowiązek przekazywania teraz klientom informacji z zakresu oferowanego doradztwa, a także dotyczących potencjalnego ryzyka. Co więcej dyrektywa MIFID II dokładnie określa sposób, w jaki ma być to zrobione - czcionka musi mieć taki sam rozmiar, jak w przypadku innych danych o produkcie, a informacja być przedstawiona zrozumiałym językiem. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w których klient zostaje w prowadzony w błąd lub gdy zbyt zawiła terminologia powoduje brak świadomości realnego ryzyka, jakie wiąże się z zakupem danego produktu. W ramach MIFID II banki powinny też przekazywać cyklicznie aktualizowany raport odpowiedniości, który potwierdza właściwe dopasowanie produktu do klienta, a także uwzględnia osiągane przez niego w związku z tym korzyści.

MIFID II - zmiany w zapisie rozmów z klientem

Zgodnie z MIFID II na bankach spoczywa też obowiązek zapisu wszystkich rozmów z klientami, które mają związek ze sprzedażą produktu lub sporządzania z nich raportów. W praktyce oznacza to konieczność rejestracji wszelkich rozmów telefonicznych oraz archiwizację każdej korespondencji mailowej z klientem. Bank musi poinformować dodatkowo klienta o tym, że komunikacja między nim a doradcą jest rejestrowana, a także o fakcie, że jest ona dostępna do wglądu przez najbliższych pięć lat. Zgodnie z zapisami MIFID II zmiany dotyczą też komunikacji między przełożonymi a doradcą, jeśli dotyczy ona sprzedaży produktu. Ta także powinna podlegać rejestracji. W przypadku spotkania face to face z klientem, zgodnie z MIFID II, koniecznie jest sporządzanie notatek z każdego spotkania. Powinny znaleźć się w nich data i miejsce spotkania, nazwiska osób biorących w nim udział, niezbędne informacje dotyczące produktu oraz krótki zapis przebiegu spotkania i jego efekt. Raport musi być przygotowany w taki sposób i tak przechowywany, żeby mógł zostać łatwo udostępniony klientowi, gdy zajdzie taka konieczność.

Prezentacja całkowitych kosztów

W ramach MIFID II banki oraz firmy inwestycyjne muszą prezentować klientom pełen zakres kosztów. Oznacza to, że przed dokonaniem zakupu inwestor musi otrzymać estymację rocznego kosztu, jaki wiąże się z nabyciem i utrzymaniem danego produktu. Powinno to być zrobienie w formie kilku scenariuszy: bazowego, pozytywnego i negatywnego. Dyrektywa MIFID II wymusza też na firmach inwestycyjnych informowanie klientów raz w roku o wszystkich poniesionych przez nich wydatkach oraz tym, w jaki sposób wpływają one na całkowity wynik finansowy inwestycji. Najlepiej, aby takie zestawienie było prezentowane w sposób graficzny, dzięki czemu będzie bardziej zrozumiałe i przejrzyste dla klienta. Powinno zawierać też informację o wynagrodzeniach od osób trzecich, np. funduszy inwestycyjnych, jakie firma otrzymuje w związku ze świadczoną na rzecz klienta usługą.