Przespana transformacja. Małe i średnie firmy z Polski mają problemy z cyfryzacją

Polskie małe i średnie firmy cyfryzują się… topornie. Dominują w nich papier, strach przed sprzedażą online i dziurawe zabezpieczenia przed cyberatakami. Raport „Efektywność cyfryzacji w sektorze MŚP” Comarch i PMR diagnozuje największe bolączki przedsiębiorstw. Wnioski? Krajowe podmioty ignorują AI, nie wykorzystują szans związanych z e-commerce, wdrażają technologie bez planu. Co więcej, duża część z nich nadal jest nieprzygotowana na integrację z Krajowym Systemem e-Faktur. Z drugiej strony, dobrym prognostykiem są plany firm – wiele z nich planuje zwiększyć nakłady na cyfryzację.

Przedsiębiorstwa z sektora MŚP wciąż mają problem z cyfryzacją – to główny wniosek płynący z badania przygotowanego przez Comarch i firmę badawczą PMR. To niepokojąca obserwacja, zwłaszcza że firmy z tego segmentu tworzą fundament polskiej gospodarki, stanowiąc ponad 97 proc. wszystkich podmiotów i generując 45 proc. PKB (dane Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości).

Braki widać zwłaszcza w podstawowych obszarach działania organizacji, np. zarządzaniu dokumentacją czy bezpieczeństwie danych. Jak czytamy w raporcie, jedynie 31 proc. firm ma w pełni zdigitalizowany obieg dokumentów, a tylko 24 proc. trzyma kopie zapasowe danych w chmurze. Liczby te nie napawają optymizmem. A jak wynika z raportu KPMG „Barometr cyberbezpieczeństwa”, w 2024 roku aż 83 proc. badanych firm w kraju stało się ofiarami ataku cybernetycznego.

– W dobie cyfrowej gospodarki, powszechnej smartfonizacji i przenoszenia systemów do chmury, firmy MŚP nie digitalizują podstawowych procesów, takich jak obieg dokumentów czy bezpieczeństwo danych. W efekcie zamiast budować przewagę technologiczną, narażają się na ryzyka, od cyberataków po utratę konkurencyjności. Oczywiście zaraz pojawia się odpowiedź, że zakup technologii kosztuje. W porządku, ale zadajmy sobie pytanie, czy inwestycja w poprawę efektywności i odporności nie zwraca się z nawiązką – ocenia Paweł Olszynka, dyrektor działu badań w PMR.

Rewolucja AI? Polskie firmy są sceptyczne

Firmy z sektora MŚP mają również problem z wykorzystywaniem szans, wynikających z nowych trendów rynkowych. Przykładowo, zaledwie 11 proc. z nich uważa, że sztuczna inteligencja jest istotną technologią o strategicznym znaczeniu. Przedsiębiorstwa nie inwestują też w sprzedaż internetową (co piąte nie prowadzi jej wcale), choć, jak pokazuje przykład firmy HYDRO ZNPHS Sp. z o.o. z Bielska-Białej, e-commerce może stanowić znaczną część biznesu (w jej przypadku aż 35 proc. zamówień składanych jest bezpośrednio przez internet).

Co jednak bardziej niepokojące, właściciele małych i średnich podmiotów dokonują zakupu oprogramowania IT… bez strategii. Przyznaje tak aż 44 proc. ankietowanych firm.

– Technologia to nie gadżet, a blisko co druga firma kupuje oprogramowanie bez planu. Jakbym miał to do czegoś porównać, to trochę jak z budową domu bez pomysłu na całość inwestycji. Na pewno coś z tego będzie, ale trochę szkoda nie wykorzystać szansy i nie popatrzeć od razu szerzej – zwraca uwagę Paweł Olszynka.

Mimo braków firmy chcą cyfryzacji

Równie alarmująco wygląda sytuacja z integracją z Krajowym Systemem e-Faktur. Przypomnijmy: nowy system e-fakturowania stanie się obowiązkowy dla większości firm już na początku przyszłego roku. Tymczasem 37 proc. badanych organizacji nie rozpoczęło jeszcze przygotowań do wdrożenia KSeF-u.

Tak komentuje to współautor raportu: – Winne są nie tylko brak czasu i budżetów, ale też brak świadomości i strategia obliczona na przeczekanie do końca, pod tytułem: „bo może znów termin się przesunie”. Warto podkreślić, że KSeF może być katalizatorem cyfrowej zmiany. Wszystko zależy od tego, czy firmy potraktują go jak przykry obowiązek, czy szansę – podsumowuje Paweł Olszynka.

Co ważne, przedsiębiorcy mimo luk traktują transformację jako jeden z potencjalnych kierunków rozwoju. Firmy planują zwiększyć nakłady na cyfryzację – w ciągu najbliższego roku taki ruch deklaruje niemal 60 proc. badanych przedsiębiorstw. Co trzeci podmiot chciałby zainwestować w systemy ERP/CRM.

Egzamin dojrzałości dla MŚP

Przedstawiciele segmentu MŚP mogą również sami określić swój przybliżony poziom dojrzałości technologicznej. Przy okazji premiery raportu Comarch uruchomił Indeks Cyfryzacji – specjalny test składający się z 13 pytań dotyczących poszczególnych obszarów działania firm. Po wypełnieniu testu uczestnik otrzymuje wynik wraz z diagnozą stanu swojej organizacji oraz rekomendacjami.

– Nasz raport to kopalnia wiedzy o rynku małych i średnich przedsiębiorstw. Stanowi cenne wskazówki dla właścicieli, którzy mogą dzięki niemu zidentyfikować obszary wymagające poprawy oraz poznać dobre praktyki działania. Wnioski niestety jednoznacznie pokazują opóźnienia cyfrowe. Jeśli firmy chcą pozostać konkurencyjne, powinny natychmiast wdrożyć plan rozwojowy, który pozwoli im pozostać w wyścigu o nowe rynki – podkreśla Zbigniew Rymarczyk, wiceprezes Comarch i dyrektor sektora ERP.

Badanie rynku zrealizowali doświadczeni ankieterzy i moderatorzy Hume’s Institute (część PMR odpowiedzialna za badania), zbierając prawie 360 ankiet i przeprowadzając 15 pogłębionych wywiadów wśród przedstawicieli małych i średnich polskich firm. Badane branże: produkcyjna (przemysłowa), handel/e-commerce, usługowa, logistyczno-magazynowa. 

Pełny raport do pobrania znajduje się na stronie: comarch.pl/erp/badanie-rynku-msp/.